Kortyzol pełni wiele istotnych funkcji w organizmie. Jego odpowiedni poziom pomaga zachować zdrowie fizyczne i dobre samopoczucie. Jak objawia się podwyższony poziom kortyzolu, a czym skutkuje zbyt niski poziom tego hormonu? Jaka jest zależność między stężeniem kortyzolu, a insulinoopornością, trądzikiem i łysieniem? Jak obniżyć poziom kortyzolu naturalnymi sposobami?
Spis treści:
- Czym jest kortyzol?
- Regulacja poziomu kortyzolu
- Diagnostyka poziomu kortyzolu
- Zaburzenia poziomu kortyzolu- najczęstsze przyczyny
- Kortyzol a metabolizm i zdrowie
- Jak ustabilizować poziom kortyzolu?
- Jak dbać o prawidłowy poziom kortyzolu?
Czym jest kortyzol?
Kortyzol – hormon stresu odpowiedzialny jest nie tylko za odpowiedź organizmu na reakcję stresową, ale również za wiele innych zachodzących w nim procesów. Jest to związek należący do glikokortykosteroidów, wytwarzany przez korę nadnerczy. Wydzielanie kortyzolu podlega wahaniom dobowym, o czym będzie mowa w dalszej części artykułu. Z pewnością hormon ten jest niezbędny dla utrzymania równowagi całego organizmu, a także prawidłowego funkcjonowania licznych narządów i układów. Warto więc widzieć, jak może objawiać się zbyt niskie lub wysokie stężenie kortyzolu oraz jakie mogą być tego konsekwencje. Sami również (w pewnym zakresie) mamy wpływ na prawidłowy poziom kortyzolu, o czym także można przeczytać w artykule. Poruszony zostanie też temat ewentualnej suplementacji (magnez, adaptogeny), która może być cennym wparciem dla osób zmagających się z nadmiarem stresu.
Wydzielanie kortyzolu i jego metabolizm w organizmie
Proces wydzielania kortyzolu jest złożony. Jest on w dużej mierze zależny od funkcjonowania przysadki mózgowej, w której produkowany jest hormon stymulujący korę nadnerczy do uwalniania kortyzolu. Sam hormon kortyzol jest natomiast wytwarzany z cholesterolu. W ustroju występuje on głównie w postaci związanej z białkami. Jedynie niewielka jego część jest wolna, niezwiązana. To właśnie wolny kortyzol jest aktywny hormonalnie.
Jaka jest rola kortyzolu w organizmie?
Kortyzol pełni wiele istotnych funkcji w organizmie. Hormon ten jest kojarzony głównie z reakcją na stres. Rzeczywiście organizm uwalnia kortyzol w odpowiedzi na stres, niezależnie od tego, czy jest to stres o podłożu emocjonalnym czy fizycznym. Hormon steroidowy jest wytwarzany zarówno wtedy, gdy stres jest krótkotrwały, czyli ostry, jak i utrzymuje się dłużej (przewlekły stres). Wolny kortyzol stymuluje proces wytwarzania glukozy w wątrobie. Jednocześnie spowalnia proces glikolizy, w przebiegu którego dochodzi do rozkładu glukozy. Hormon ten napędza syntezę glikogenu, co ma zapewnić łatwy i szybki dostęp do glukozy, gdyby organizm jej potrzebował. Zmniejsza też wrażliwość tkanek na działanie insuliny. Kortyzol odpowiada również za wzmożony proces lipolizy, w wyniku którego uwalniane są glicerol i wolne kwasy tłuszczowe. Przewlekły nadmiar kortyzolu sprzyja rozwojowi zespołu metabolicznego.
Kortyzol – hormon stresu wpływa m. in. na układ sercowo-naczyniowy. Zwiększa siłę skurczu mięśnia sercowego oraz częstotliwość jego pracy. W wyniku jego działania zwiększa się opór naczyniowy i wzrasta ciśnienie tętnicze krwi. Poznane są też właściwości przeciwzapalne i immunosupresyjne tego hormonu. Kortyzol oddziałuje także na ciśnienie płynu w gałkach ocznych oraz temperaturę ciała. Odpowiada częściowo za nastrój i zachowanie oraz jakość snu. Nie pozostaje bez wpływu na zdolność do uczenia się oraz zapamiętywania.
Sytuacje stresowe a stężenie kortyzolu
Organizm uwalnia kortyzol w odpowiedzi na produkowany przez przysadkę mózgową hormon ACTH (hormon adrenokortykotropowy). Cały proces rozpoczyna się jednak jeszcze wcześniej - już w podwzgórzu. To właśnie w podwzgórzu wytwarzana jest kortykoliberyna (CRH). Stymuluje ona produkcję wspomnianego ACTH, który następnie pobudza korę nadnerczy do uwalniania kortyzolu. Różnego rodzaju sytuacje stresowe wpływają na zainicjowanie całego procesu. W bardzo krótkim czasie po zadziałaniu stresogenu dochodzi do wzrostu poziomu tych hormonów w organizmie. Psychiczny, emocjonalny lub fizyczny bodziec wyzwalający stres bardzo szybko prowadzi do uwalniania CRH przez podwzgórze, które następnie wyzwala całą kaskadę reakcji prowadzących do pojawienia się typowych oznak stresu. Silny bodziec stresowy wiąże się z wystąpieniem wysokiego stężenia kortyzolu.
Regulacja poziomu kortyzolu
Regulacja stężenia kortyzolu jest możliwa na kilka sposobów. Prawidłowe funkcjonowanie osi podwzgórze-przysadka-nadnercza umożliwia normalizację poziomu kortyzolu. Stężenie tego hormonu podlega też określonemu rytmowi dobowemu. Istotny wpływ na właściwy poziom kortyzolu ma także prowadzony styl życia i umiejętność radzenia sobie w sytuacjach stresowych.
Oś podwzgórze-przysadka-nadnercza a produkcja kortyzolu
Jak zostało wspomniane, za podniesienie poziomu kortyzolu opowiada podwzgórze, w którym uwalniana jest kortykoliberyna (CRH). Hormon ten stymuluje aktywność przysadki, a następnie kory nadnerczy. Wpływa on nie tylko na nasiloną produkcję kortyzolu, ale również innych ważnych hormonów oddziałujących na funkcjonowanie organizmu oraz zachowanie i nastrój. Jeśli organizm pracuje prawidłowo, wytworzone w końcowej fazie hormony działają hamująco na aktywność przysadki i podwzgórza. Zapobiega to dalszemu wzrostowi ich stężenia. Problem pojawia się, gdy w warunkach przewlekłego stresu dochodzi do nadmiernego wydalania wolnego kortyzolu lub któryś z elementów osi podwzgórze-przysadka-nadnercza nie funkcjonuje prawidłowo.
Rytm dobowy kortyzolu- dlaczego poziom hormonu stresu zmienia się w ciągu dnia?
Rytm dobowy kortyzolu ulega naturalnym zmianom. Poranne stężenie kortyzolu jest wyższe w porównaniu do poziomu tego hormonu o innych porach dnia. Obserwuje się naturalnie wyższy poziom kortyzolu w ciągu pierwszych godzin po przebudzeniu oraz jego stopniowe obniżanie się w okolicach południa. Wieczorem i w nocy wydalanie wolnego kortyzolu jest najniższe. Jest to całkowicie zrozumiałe, gdy weźmiemy pod uwagę, że w nocy organizm potrzebuje odpoczynku, a nie mobilizacji do działania. Rankiem natomiast podniesienie poziomu kortyzolu wpływa na aktywność i podtrzymanie świadomości.
Należy jednak podkreślić, że na rytm dobowy kortyzolu wpływa stres, napięcie i presja, których doświadczamy. Pod wpływem tych czynników stężenie wolnego kortyzolu może znacząco wzrastać niezależnie od pory dnia. Choć więc w teorii, w okolicy północy obserwuje się najniższe stężenie kortyzolu, dotyczy to jedynie osób śpiących, które nie odczuwają wówczas stresu.
Diagnostyka poziomu kortyzolu
Kortyzol – badanie stężenia tego hormonu steroidowego jest wykonywane przy podejrzeniu zaburzenia jego wydzielania. Diagnostyka poziomu kortyzolu może przebiegać różnie. Standardem jest oznaczenie stężenia hormonu we krwi. Wskazane jest pobranie krwi o różnych porach dnia. Można też wykonać badanie stężenia kortyzolu w moczu i w ślinie. Rekomendowane jest oznaczenie poziomu hormonu w ślinie z uwagi chociażby na nieinwazyjność pomiaru. Badanie to jest jednak obecnie rzadko przeprowadzane. Sprawdzić poziom kortyzolu w ślinie można w Polsce jedynie w wybranych ośrodkach.
Kiedy warto sprawdzić poziom kortyzolu?
W jakich sytuacjach warto wykonać badanie poziomu kortyzolu? Diagnostyka poziomu kortyzolu może zostać zlecona, gdy lekarz zauważa objawy nadmiaru kortyzolu lub symptomy mogące świadczyć o niskim stężeniu tego hormonu. Zważywszy na szeroki wpływ, jaki wywiera kortyzol na różne narządy i układy, wiele dolegliwości czy chociażby zmian w wyglądzie może wskazywać na zaburzenie poziomu kortyzolu. O objawach, które powinny skłaniać pacjenta do tego, aby sprawdzić poziom kortyzolu będzie mowa w dalszej części artykułu.
Badanie stężenia kortyzolu we krwi, w moczu i ślinie- jak wygląda oznaczenie?
Jak zbadać poziom kortyzolu? Stężenie kortyzolu oznacza się najczęściej w próbce krwi. Lekarz może zlecić pobranie krwi kilka razy w ciągu dnia, o określonych godzinach. Jednorazowe badanie stężenia kortyzolu w porze porannej nie daje bowiem pełnego obrazu sytuacji i nie pokazuje, jak kształtuje się poziom hormonu w ciągu dnia. Przy określonych schorzeniach, w przebiegu których obserwuje się zaburzenia poziomu kortyzolu, jego stężenie rano może być prawidłowe. Nie ulega natomiast naturalnemu obniżeniu w dalszej części dnia. Jak przygotować się do badania kortyzolu? Badanie stężenia kortyzolu we krwi wymaga stawienia się do laboratorium o określonej godzinie, na czczo, po przespaniu ok. 8 godzin. Ważne jest, aby pacjent był możliwie jak najbardziej wypoczęty i niezestresowany. Niewskazane jest podejmowanie wysiłku fizycznego przed badaniem (np. szybki, 15-20 minutowy marsz przed pobraniem krwi może wpływać na poziom tego hormonu).
Kortyzol – badanie stężenia można też wykonać z próbki moczu. Do jego przeprowadzenia potrzebna może być dobowa zbiórka moczu. Nie wymaga ono specjalnego przygotowania, choć należy zaopatrzyć się w aptece w specjalny worek do dobowej zbiórki moczu. Badanie to trwa 24 godziny. Zazwyczaj wskazane jest jego rozpoczęcie po porannym oddaniu moczu do toalety (pierwszy oddany w ciągu dnia mocz najczęściej nie jest brany po uwagę). Dopiero kolejne porcje moczu należy oddawać do pojemnika.
Kortyzol – badanie poziomu w ślinie jest rekomendowane z uwagi na wygodę i nieinwazyjność, jednak jak zostało wspomniane, nie jest ono standardem w diagnostyce. Stężenie kortyzolu oznacza się w ślinie jedynie w wybranych ośrodkach. Nie zaleca się jedzenia, picia ani szczotkowania zębów na 30 minut przed badaniem. Badanie to pozwala ocenić stężenie wolnego kortyzolu i charakteryzuje się wysoką swoistością oraz czułością przy wykrywaniu zespołu Cushinga.
Norma stężenia kortyzolu dla kobiet i mężczyzn
Diagnostyka poziomu kortyzolu przeprowadzana jest w różnych ośrodkach, z wykorzystaniem różnego sprzętu. Norma stężenia kortyzolu może więc różnić się między laboratoriami. Przy wyniku badania zawsze jednak wskazany jest zakres referencyjny dla danego ośrodka. To z tymi wartościami należy zestawić uzyskany wynik kortyzolu. Poranne stężenie kortyzolu u kobiet i mężczyzn może więc mieścić się w zakresie 138-635 nmol/l, 166-507 nmol/l lub innym, w zależności od konkretnego miejsca i użytego rodzaju testu. Wynik kortyzolu w porze wieczornej (ok. 20.00) powinien stanowić nie więcej niż połowę wartości porannego stężenia wolnego kortyzolu. U młodszych pacjentów właściwy poziom kortyzolu jest odpowiednio niższy.
Zaburzenia poziomu kortyzolu- najczęstsze przyczyny
Kortyzol – norma tego hormonu świadczy o prawidłowym jego wydzielaniu przez korę nadnerczy. U części osób wynik kortyzolu wykracza jednak poza normy. Nadmierne obniżenie lub podniesienie poziomu kortyzolu może wynikać z zaburzenia funkcjonowania kory nadnerczy. Choroby autoimmunologiczne, inne obecne schorzenia czy też przyjmowane leki (np. długotrwale stosowane sterydy doustne) mogą negatywnie wpływać na uwalnianie omawianego hormonu. Choroby nowotworowe oraz wybrane infekcje (np. gruźlica) rzadziej przyczyniają się do zaburzenia wydzielania kortyzolu. Źródłem dużego poziomu kortyzolu może być też utrzymujący się długotrwale wysoki poziom stresu.
Wysoki poziom kortyzolu- objawy i skutki zdrowotne
Jakie mogą być objawy wysokiego kortyzolu? Pojawiające się dolegliwości zależą od tego, w jak dużej ilości organizm uwalnia kortyzol. Jeśli jego poziom jest lekko lub umiarkowanie podniesiony, zaburzenie to może być trudne do rozpoznania. A taka właśnie sytuacja dotyczy większości pacjentów ze zbyt wysokim stężeniem kortyzolu. Symptomy są bardziej charakterystyczne i łatwiejsze do powiązania z kortyzolem, gdy jego poziom jest znacznie podniesiony. Bez przeprowadzenia odpowiednich badań trudno jest prawidłowo zdiagnozować zaburzenia wydzielania kortyzolu.
Objawy nadmiaru kortyzolu to:
- przyrost masy ciała,
- osłabienie, niski poziom energii,
- bóle i zawroty głowy związane ze wzrostem ciśnienia tętniczego,
- większa skłonność do pojawiania się obrzęków, siniaków,
- zaburzenia snu - może pojawić się bezsenność, a także częstsze koszmary senne,
- spadek nastroju, zaburzenia depresyjne lub innego rodzaju zaburzenia nastroju,
- pogorszenie stanu skóry, trądzik,
- ból kości, ból pleców - te objawy nadmiaru kortyzolu pojawiają się zazwyczaj u osób w podeszłym wieku i są wynikiem negatywnego wpływu nadmiaru tego hormonu na kości,
- nieregularność miesiączek u kobiet,
- zaburzenia erekcji u mężczyzn (Zaburzenia erekcji - co robić?),
- spadek libido,
- niepłodność,
- nadmierna utrata włosów na skórze głowy.
Przewlekły nadmiar kortyzolu prowadzi do charakterystycznych zmian rysów twarzy. Mówimy wówczas o tzw. "twarzy księżycowej", czyli twarzy, która przypomina księżyc w pełni. Twarz jest wyraźnie zaokrąglona, zaczerwieniona. Patrząc na nią z przodu, trudno może być dostrzec małżowiny uszne. Pojawia się też tzw. "bawoli kark", związany z nadmiernym odkładaniem się tłuszczu w okolicy grzbietowo-szyjnej. Nad obojczykami można zauważyć poduszeczki tłuszczowe. Objawy te są charakterystyczne dla zespołu Cushinga, który jest jedną z chorób powodowanych przez nadmiar kortyzolu. Choroba Cushinga jest zazwyczaj diagnozowana w ciągu 3-6 lat od jej pojawienia się.
Podwyższony stale poziom kortyzolu może nieść różnorodne konsekwencje, dotyczące wielu narządów. Hormon ten wpływa na niemalże każdy układ w organizmie. Przewlekły nadmiar kortyzolu może zaburzać funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, rozrodczego, dermatologicznego, układu kostnego oraz negatywnie wpływać na stan psychiczny pacjenta. Niewykryty i nieleczony duży poziom kortyzolu, który utrzymuje się długi czas, może prowadzić do stanu zagrożenia nie tylko zdrowia, ale również życia.
Niedobór kortyzolu- objawy i zagrożenia
Tak jak przy nadmiarze kortyzolu może dojść do rozwoju zespołu Cushinga, tak przy niedoborze omawianego hormonu może wystąpić choroba Addisona. Objawy obniżonego kortyzolu to:
- osłabienie,
- szybkie męczenie się, brak sił podczas wykonywania aktywności, które wcześniej nie sprawiały problemu,
- spadek masy ciała,
- obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, które może skutkować zasłabnięciem,
- spadek poziomu cukru we krwi,
- obniżenie nastroju,
- skurcze mięśni,
- bóle brzucha, nudności,
- bóle mięśniowo-stawowe,
- pojawienie się miejsc o ciemniejszym zabarwieniu w obrębie skóry i błony śluzowej .
Skutkiem niedoboru kortyzolu może być przełom nadnerczowy. Jest to stan zagrożenia życia będący wynikiem ostrej niewydolności kory nadnerczy. Mogą wówczas pojawić się objawy spadku ciśnienia, cukru oraz groźne zaburzenia elektrolitowe. Przełom nadnerczowy zagraża życiu chorego, w związku z czym wymaga szybkiego podania sterydów oraz wyrównania zaburzeń wodno-elektrolitowych.
Kortyzol a metabolizm i zdrowie
Jak zostało już wielokrotnie wspomniane, kortyzol odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie wielu układów. Wpływa na metabolizm glukozy, kwasów tłuszczowych, wapnia, a także na płodność, odporność, czynność serca oraz zachowanie, nastrój i funkcje poznawcze.
Jak kortyzol wpływa na poziom glukozy? Kortyzol a insulinooporność i zespół metaboliczny
Podwyższony poziom glukozy, spadek wydzielania insuliny, a także zmniejszenie wrażliwości tkanek na jej działanie (insulinooporność) mogą być wynikiem nadmiaru kortyzolu. Hormon ten silnie oddziałuje na gospodarkę węglowodanową oraz tłuszczową. Sprzyja nie tylko rozwojowi insulinooporności, ale także wzrostowi masy ciała oraz wystąpieniu zespołu metabolicznego. O spadku wrażliwości tkanek na działanie insuliny można przeczytać w artykule: Czym jest insulinooporność? Przyczyny, objawy i leczenie. Uważa się, że podwyższony stale poziom kortyzolu w ciąży, który może być wynikiem utrzymującego się wysokiego poziomu stresu, zwiększa ryzyko rozwoju zespołu metabolicznego u potomstwa, po osiągnięciu przez nie dojrzałości.
Wpływ kortyzolu na skórę: trądzik i łysienie androgenowe
Na stan skóry wpływają liczne hormony, w tym również kortyzol. Nasila on aktywność gruczołów łojowych. Podwyższony stale poziom kortyzolu może więc skutkować nadmiernym wydzielaniem łoju i skłonnością do przetłuszczania się skóry. Na rozwój trądziku wpływ mają liczne czynniki. U osób zmagających się z tą chorobą dermatologiczną, przy wysokim kortyzolu pojawiające się zmiany skórne mogą ulegać zaostrzeniu. Obserwuje się związek między stężeniem kortyzolu, a stopniem nasilenia trądziku.
Utrzymujący się podwyższony wolny kortyzol może również powodować nadmierną utratę włosów. Hormon ten wpływa bowiem na aktywność mieszków włosowych. Jeśli jego stężenie jest wysokie przez dłuższy okres czasu, może dość do zmniejszenia syntezy oraz wzrostu degradacji związków, które w istotny sposób przyczyniają się do prawidłowego przebiegu cyklu wzrostu włosa. Przewlekle podwyższone stężenie kortyzolu oznacza więc wyższe ryzyko miniaturyzacji mieszków włosów, która wiąże się z nadmierną utratą włosów.
Duży poziom kortyzolu a zdrowie psychiczne i sen
Prawidłowy poziom kortyzolu nie pozostaje bez wpływu na zdrowie psychiczne. Utrzymujący się wysoki poziom kortyzolu zwiększa ryzyko wystąpienia zaburzeń nastroju, takich jak chociażby depresja. Sprzyja też rozwojowi bezsenności. Pacjenci zmagający się z wysokim poziomem stresu zazwyczaj sami zauważają gorszą jakość snu. Trudniej jest im zasnąć i częściej przebudzają się w trakcie nocy. Może wynikać to z zależności między poziomem kortyzolu a melatoniny. Im wyższy jest poziom kortyzolu, tym niższe jest stężenie melatoniny. A jak wiemy, melatonina jest kluczowym hormonem regulującym rytm snu i czuwania.
U osób z podwyższonym poziomem kortyzolu można zaobserwować zmniejszone stężenie serotoniny, która potocznie nazywana jest "hormonem szczęścia". U chorych na depresję stosunkowo często obserwuje się nieprawidłowe poranne stężenie kortyzolu. Pacjenci z wysokim poziomem tego hormonu częściej doświadczają też zespołu przewlekłego zmęczenia.
Wysoki poziom kortyzolu a płodność i libido
Właściwy poziom kortyzolu oddziałuje również na libido oraz układ rozrodczy. Powszechnie wiadomo, że nadmiar stresu może prowadzić do rożnego rodzaju zaburzeń seksualnych, obniżenia stopnia satysfakcji ze zbliżeń oraz problemów z poczęciem. Dotyczy to zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Podwyższony poziom kortyzolu sprzyja obniżeniu stężenia hormonu luteinizującego oraz testosteronu. U mężczyzn, pod wpływem wysokiego stężenia kortyzolu mogą pojawić się też zaburzenia erekcji. Pogorszeniu może także ulec jakość spermy, co negatywnie odbija się na płodności.
Jak wysokie stężenie kortyzolu wpływa na pracę tarczycy?
Zależność miedzy poziomem kortyzolu a hormonami tarczycy może być obustronna. Zaburzenia funkcjonowania tarczycy mogą prowadzić do nieprawidłowości w wydzielaniu kortyzolu. Przy niedoczynności tarczycy można zaobserwować wzrost poziomu kortyzolu. Z drugiej strony, utrzymujące się podwyższone stężenie kortyzolu zaburza prawidłowe wydzielanie hormonów tarczycy. Problemy z funkcjonowaniem tarczycy mogą być więc zarówno przyczyną, jak i skutkiem zaburzenia wydzielania kortyzolu.
Jak ustabilizować poziom kortyzolu?
Wiele osób zastanawia się, czy można samodzielnie obniżyć poziom hormonu steroidowego oraz w jaki sposób ustabilizować poziom kortyzolu. Do przywrócenia normy stężenia kortyzolu wykorzystywane są zarówno metody farmakologiczne, jak i niefarmakologiczne. Istotne znaczenie ma przyczyna zaburzonego wydzielania hormonu. To na jej wyeliminowanie powinno być ukierunkowane leczenie. Normalizacja poziomu kortyzolu może wymagać wdrożenia odpowiednich leków lub przeprowadzenia zabiegu medycznego.
Redukcja poziomu kortyzolu naturalnymi metodami
Jak naturalnie obniżyć poziom hormonu steroidowego? Metody niefarmakologiczne są szczególnie rekomendowane, jeśli przyczyną wysokiego kortyzolu jest przewlekły stres. W takiej sytuacji, w celu redukcji poziomu kortyzolu warto:
- Zadbać o stan odżywiania się - spożywać wartościowe, odżywcze posiłki bogate w składniki, których organizm potrzebuje do efektywnego funkcjonowania. Zalecane jest zadbanie o podaż odpowiedniej ilości kwasów tłuszczowych omega-3, magnezu, antyoksydantów oraz regularne nawadnianie organizmu. Jeśli dieta jest uboga w te składniki, warto rozważyć suplementację magnezem, kwasami omega-3 lub innymi elementami, które są niezbędne do wydajnej pracy układu hormonalnego. Przy narażeniu na nadmierny stres pomocne są adaptogeny. Można więc sięgnąć po preparat na stres i nerwy z ashwagandhą, która zwiększa odporność organizmu na stres,
- Poszukać źródła stresu oraz zastanowić się, czy można go ograniczyć lub też wyeliminować,
- Wypracować sposoby na radzenie sobie z nadmiarem napięcia - pomocne mogą być: medytacja, ćwiczenia oddechowe, joga oraz inne techniki, które ułatwiają relaksację i wyciszenie organizmu,
- Wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej do codzienności - ruch zmniejsza poziom stresu i korzystnie wpływa na pracę organizmu,
- Zadbać o ilość oraz jakość snu.
Normalizacja poziomu kortyzolu za pomocą diety, suplementacji i środków farmakologicznych
Zdrowa dieta (o wpływie wartościowego pożywienia na zdrowie można przeczytać w artykule: Dieta: sięgnij po superfoods, suplementacja oraz aktywny tryb życia nie zawsze wystarczą do tego, aby obniżyć poziom hormonu stresu. Pacjenci, u których nieprawidłowe stężenie kortyzolu ma przyczynę endogenną, taką jak np. gruczolak przysadki stymulujący wzmożone wydzielanie omawianego hormonu, wymagają leczenia operacyjnego lub farmakologicznego. W odwrotnej sytuacji, aby ustabilizować poziom kortyzolu, który jest obniżony, konieczne może być przyjmowanie sterydów.
Jak dbać o prawidłowy poziom kortyzolu?
Stres jest obecny w życiu i nie sposób go zupełnie wyeliminować. Warto jednak starać się ograniczać jego negatywny wpływ na zdrowie, poprzez wprowadzenie odpowiednich nawyków, które wspierają zarówno zdrowie fizyczne, jak i psychiczne. Spożywanie odżywczych posiłków, regularna dawka ruchu, dbanie o higienę snu, spędzanie czasu na świeżym powietrzu oraz aktywnościach, które sprawiają przyjemność i nam służą, z pewnością pomogą zadbać o utrzymanie prawidłowego poziomu kortyzolu.
Kortyzol to hormon, którego odpowiedniego stężenie pomaga zachować zdrowie fizyczne oraz dobry nastrój. Problem pojawia się, gdy jego poziom jest zbyt wysoki lub zbyt niski. Prowadzi to do zaburzenia pracy licznych narządów i układów, co z kolei może nasilać brak równowagi w poziomie hormonów steroidowych. Rozwija się błędne koło, które stopniowo pogarsza jakość życia pacjenta oraz coraz bardziej utrudnia mu normalne funkcjonowanie. Zauważając niepokojące objawy, których przyczyną może być niewłaściwy poziom kortyzolu, warto jak najszybciej udać się do lekarza. W zależności od przyczyny problemu, w leczeniu wykorzystuje się zarówno metody farmakologiczne, jak i niefarmakologiczne. Szybkie wdrożenie odpowiedniej terapii umożliwia powrót pacjenta do zdrowia i zapobiega wystąpieniu groźnych skutków zaburzenia wydzielania kortyzolu.
