Wysokie uprzemysłowienie oraz szybki i stresujący styl życia łączą się z ogromnym stresem oksydacyjnym, na który narażony jest współczesny człowiek na co dzień. Taka sytuacja niesie za sobą liczne powikłania i zwiększa ryzyko rozwoju różnego rodzaju schorzeń, w tym tych związanych z uszkodzeniami w obrębie układu nerwowego, czy sercowo-naczyniowego. Nic więc dziwnego, że dużą popularnością zarówno w profilaktyce, jak i uzupełnieniu ich leczenia cieszą się przeciwutleniacze, a wśród nich związek o wysokim potencjale antyoksydacyjnym - kwas alfa-liponowy (ALA). Obecny jest on w każdej komórce organizmu, ponieważ bierze udział w procesach wytwarzania energii. Fenomen kwasu alfa liponowego to również jego specyficzna budowa, umożliwiająca aktywność w środowisku wodnym i tłuszczowym, co przekłada się na jego szerokie zastosowanie terapeutyczne. Kiedy szczególnie rekomendowana jest suplementacja kwasem alfa-liponowym?
Spis treści:
- Czym jest kwas alfa liponowy i jak działa?
- Właściwości kwasu alfa-liponowego
- Zastosowanie kwasu alfa liponowego
- Suplement diety z kwasem alfa-liponowym- ranking preparatów
- Jak powinna wyglądać skuteczna suplementacja kwasem alfa-liponowym?
Czym jest kwas alfa liponowy i jak działa?
Kwas alfa-liponowy jest koenzymem w procesach wytwarzania energii w mitochondriach. Stąd też obecny jest w każdej komórce organizmu. W niewielkich ilościach wytwarzany jest on w organizmie, jednak jego synteza spada wraz z wiekiem. Posiada silne właściwości antyoksydacyjne i jako jeden z nielicznych związków wykazuje aktywność zarówno w środowisku wodnym (jak witamina C) i tłuszczowym (jak witamina E).
Warto wiedzieć również, że kwas liponowy występuje w różnych formach chemicznych, co warunkuje jego aktywność, stabilność, biodostępność, a tym samym działanie. Kwas ALA- najczęściej spotykany jest na rynku jako mieszanina izomerów: R-ALA (naturalny kwas alfa liponowy) i S-ALA (syntetyczny). Najbardziej aktywną biologicznie formą kwasu alfa liponowego jest kwas R-alfa-liponowy (R-ALA). Posiada on wyższą przyswajalność, aktywność antyoksydacyjną i jest lepiej tolerowany niż mieszanina racemiczna. Niemniej jednak ta forma kwasu alfa-liponowego charakteryzuje się mniejszą stabilnością. Dlatego też w suplementach kwas R-alfa-liponowy łączy się z jonami sodowymi, w postacie trwalszych soli.
Właściwości kwasu alfa-liponowego
Kwas ALA to jeden z najważniejszych endogennych antyoksydantów. Co więcej, działanie kwasu liponowego znacznie wykracza poza klasyczną ochronę komórek przed stresem oksydacyjnym. Jak już wspomniano, bierze on udział w procesach wytwarzania energii komórkowej, regulacji metabolizmu, mechanizmach detoksykacyjnych, jak i wspiera funkcjonowanie układu nerwowego. Szczególnie ważny jest wpływ kwasu alfa-liponowego na metabolizm glukozy.
Jak kwas alfa-liponowy wpływa na metabolizm glukozy?
Kwas alfa-liponowy wpływa na gospodarkę węglowodanową na kilku płaszczyznach:
- Zwiększa wrażliwość na insulinę- poprawia aktywność receptorów insulinowych oraz usprawnia sygnalizację insulinową wewnątrz komórek. Dzięki temu znacznie poprawia się działanie insuliny- glukoza łatwiej przenika do komórek, zmniejsza się insulinooporność i obniża się poziom glukozy we krwi.
- Zwiększa transport glukozy do mięśni- umożliwia mięśniom efektywniejsze spalanie cukru.
- Ochrania komórki β-trzustki przed stresem oksydacyjnym- znacząca rola kwasu alfa-liponowego w przebiegu takich schorzeń jak: insulinooporność oraz cukrzyca.
- Zmniejsza glikację białek, która przyczynia się do powstawania uszkodzeń w obrębie naczyń krwionośnych, przyspiesza procesy starzenia i nasila powikłania cukrzycy, m.in. neuropatię cukrzycową.
Właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne kwasu alfa-liponowego
Kwas alfa-liponowy jest jednym z najsilniejszych znanych przeciwutleniaczy. Jego szczególną cechą jest to, że działa zarówno w środowisku wodnym, jak i tłuszczowym. Dzięki temu neutralizuje wolne rodniki w obrębie całego organizmu i chroni błony komórkowe, cytoplazmę, mitochondria, jak i przestrzeń międzykomórkową. Działanie kwasu liponowego sprowadza się nie tylko do szerokiej i uniwersalnej aktywności antyoksydacyjnej, ale również do:
- regeneracji i ponownej reaktywacji innych antyoksydantów, tj. witamina C, E, koenzym Q10, czy glutation,
- aktywności przeciwzapalnej, polegającej na hamowaniu aktywacji NF-κB — głównego czynnika transkrypcyjnego odpowiedzialnego za produkcję cytokin prozapalnych (TNF-α, IL-1β, IL-6), co ogranicza takie problemy zdrowotne jak stany zapalne naczyń, neuropatie, przewlekłe bóle, czy insulinooporność,
- ochrony mitochondriów, a co za tym idzie, wspiera tkanki o wysokim zapotrzebowaniu energetycznym, tj. mózg, serce, mięśnie,
- wpływu na procesy starzenia się i regeneracji tkanek- zalety kwasu alfa-liponowego widoczne są chociażby jeśli chodzi o poprawę kondycji skóry, czy wsparcie regeneracji tkanek.
Zastosowanie kwasu alfa liponowego
Ze względu na szczególne właściwości suplementacja diety kwasem alfa - liponowym znalazła zastosowanie w diabetologii, neurologii, kardiologii, nefrologii, hepatologii oraz w leczeniu chorób związanych z przewlekłym stanem zapalnym.
Jaką rolę odgrywa kwas alfa-liponowy w leczeniu cukrzycy typu 2 i neuropatii cukrzycowej?
Zastosowanie kwasu alfa-liponowego we wspomaganiu terapii cukrzycy typu 2, insulinooporności oraz neuropatii cukrzycowej jest powszechne. Nic dziwnego, poprawia on wrażliwość komórek na insulinę oraz chroni komórki trzustki odpowiedzialne za wydzielanie insuliny przed stresem oksydacyjnym. Co ważne, kwas alfa-liponowy znajduje zastosowanie również w terapii neuropatii cukrzycowej- poprawia mikrokrążenie nerwowe, wspiera regenerację włókien nerwowych, redukuje ból, drętwienie, parestezje, jak i chroni komórki nerwowe przed stresem oksydacyjnym. Zwykle stosowane preparaty to kapsułki z 600 mg ALA, chociaż niekiedy wprowadza się również wyższe dawki.
Jak pokazuje praktyka kliniczna i badania kwas alfa-liponowy łagodzi objawy związane z polineuropatią cukrzycową, ale wówczas podawany może być on we wlewie dożylnym.
Jak kwas liponowy wspomaga leczenie otyłości i zespołu metabolicznego?
Bez wątpienia w przypadku redukcji masy ciała znaczenie ma wpływ kwasu ALA na metabolizm glukozy i poprawę wrażliwości na insulinę, ale również jego udział w procesach energetycznych. Poprawia on wydajność metaboliczną w komórkach, zwiększając produkcję ATP (nośnik energii w żywych organizmach), co przekłada się na szybsze spalanie cukrów i tłuszczy. Co więcej, wpływa na hormon sytości (leptynę), a tym samym redukuje uczucie głodu. Kwas ALA korzystnie wpływa także na profil lipidowy, co ma znaczenie nie tylko w walce z otyłością, ale również w zmniejszeniu ryzyka rozwoju miażdżycy i jej powikłań.
Stosowanie kwasu alfa liponowego jako środka neuroprotekcyjnego- potencjalne korzyści dla osób z chorobą Alzheimera i Parkinsona
Bez wątpienia kwas alfa-liponowy posiada silne właściwości neuroprotekcyjne, co czyni go cennym składnikiem w prewencji i wspomaganiu leczenia chorób neurodegeneracyjnych, tj. choroba Alzheimera, czy Parkinsona. Regularnie stosowane preparaty zawierające kwas alfa liponowy mogą poprawiać funkcjonalność mitochondriów w mózgu, a tym samym ochraniać je przed uszkodzeniami i wspierać procesy neuroregeneracyjne. Co więcej, ten silny przeciwutleniacz kwas alfa liponowy nie tylko neutralizuje wolne rodniki w OUN, ale też regeneruje glutation, czyli najważniejszy antyoksydant dla neuronów. Hamuje również procesy zapalne. Dzięki temu suplementacja diety kwasem liponowym w chorobie Alzheimera może wspierać funkcje poznawcze, poprawiać pamięć, czy nawet spowalniać progresję choroby. Z kolei w przypadku chorych na Parkinsona korzystnie wpływa na ograniczenie objawów motorycznych.
Jak przeciwutleniające działanie kwasu alfa-liponowego sprawdzi się dla wsparcia układu sercowo-naczyniowego, odpornościowego, wątroby i nerek?
Głównie poprzez swoje właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne kwas alfa-liponowy wspiera funkcjonowanie narządów oraz układów szczególnie narażonych na działanie wolnych rodników. Dlatego też kwas alfa liponowy zapobiega miażdżycy, zawałowi mięśnia sercowego, udarom mózgu, jak i nadciśnieniu. Wszystko dzięki temu, że składnik ten chroni naczynia krwionośne przed uszkodzeniami oksydacyjnymi, zmniejsza stan zapalny śródbłonka, poprawia elastyczność naczyń, obniża LDL i trójglicerydy, a także hamuje powstawanie blaszek miażdżycowych.
Narządem, który odpowiada za procesy detoksykacyjne organizmu jest wątroba. Wymaga ona szczególnego wsparcia składników o działaniu przeciwutleniającym. Stąd też kwas ALA wykorzystywany jest dla wsparcia jej funkcjonowania. Pomaga w regeneracji hepatocytów, redukuje stłuszczenia, chroni narząd przed toksynami, m.in. metalami ciężkimi, a także wspomaga procesy detoksykacyjne. Podobne korzystne działanie przeciwutleniające kwasu alfa-liponowego obserwuje się w stosunku do nerek. Składnik ten nie tylko wspiera filtrację i chroni nefrony przed uszkodzeniem, ale również poprawia funkcję śródbłonka w naczyniach nerkowych.
Co ważne kwas liponowy jest jednym z najbardziej kompleksowych składników wspierających odporność na poziomie komórkowym. Wpływa na komórki układu immunologicznego, redukując stres oksydacyjny, który może je uszkadzać, jak i reguluje procesy związane z dostarczaniem im energii. Znane jest również działanie immunomodulacyjne kwasu alfa liponowego, co przekłada się chociażby na zachowanie równowagi pomiędzy cytokinami przeciwzapalnymi i prozapalnymi.
Suplement diety z kwasem alfa-liponowym- ranking preparatów
- Alfarydyna- 300 mg kwasu alfa-liponowego, a dodatkowo monofosforan urydyny oraz witaminy z grupy B, czyli kompozycja wspierająca funkcjonowanie układu nerwowego.
- Allnutrition ALA- aż 600 mg kwasu alfa-liponowego w jednej kapsułce, duże ekonomiczne opakowanie- 90 kapsułek.
- Monourydyna Diabeto- połączenie szerokiej gamy składników, które wspierają układ nerwowy oraz metabolizm glukozy.
- Kwas alfa-liponowy - 90 kapsułek w przystępnej cenie.
- Symdiab Ala- wysoka dawka ALA, a dodatkowo witaminy z grupy B.
Jak powinna wyglądać skuteczna suplementacja kwasem alfa-liponowym?
Organizm produkuje ALA w niewielkich ilościach, jednak stres metaboliczny, wiek, choroby przewlekłe (cukrzyca, miażdżyca, neuropatie) oraz ekspozycja na toksyny znacząco zwiększają zapotrzebowanie na ten związek. Dlatego też w wielu przypadkach warto przyjmować kwas alfa-liponowy w formie suplementów diety.
Stosowanie kwasu alfa-liponowego powinno jednak odbywać się rozważnie. Mowa tutaj o doborze odpowiedniej dawki, jak i zwracaniu uwagi na interakcje kwasu alfa liponowego. Najbardziej istotne są te związane z działaniem leków przeciwcukrzycowych, tzn. może on zwiększać ich wpływ na obniżenie poziomu glukozy we krwi. Ponadto ogranicza on wchłaniania niektórych minerałów (m.in. magnezu, wapnia, żelaza, cynku i miedzi). Należy oddzielić w czasie stosowanie kwasu alfa liponowego oraz lewotyroksyny, zażywanej w schorzeniach gruczołu tarczowego. Inne znaczące interakcje kwasu alfa liponowego to te z lekami przeciwzakrzepowymi, neurologicznymi, psychiatrycznymi, alkoholem oraz pokarmem (należy stosować co najmniej 30 minut przed jedzeniem).
Dawkowanie kwasu alfa liponowego
Na rynku dostępne są suplementy diety zawierające różne ilości kwasu liponowego. Dawka ALA zależy w dużej mierze od celu, jaki pacjent chce osiągnąć. Kapsułki z 200 mg ALA sprawdzą się w profilaktyce chorób metabolicznych, dla wsparcia odporności, czy też uzyskania działania przeciwutleniającego. Wyższe dawki, tj. kapsułki z 600 mg ALA są rekomendowane w przypadku pacjentów z cukrzycą, chorobami neurodegeneracyjnymi, czy też neuropatią cukrzycową, jako uzupełnienie leczenia podstawowego. Zatem, aby osiągnąć realne korzyści kwasu alfa-liponowego w czasie jego suplementacji, warto dobrać odpowiednią dawkę preparatu.
Co jest najlepszym źródłem kwasu alfa liponowego?
Ilość kwasu alfa liponowego, którą można pozyskać z pożywienia, jest niewielka. Najwięcej składnika zawierają podroby (wątroba, serce, nerki), jak i czerwone mięso (wołowina) oraz niektóre warzywa (szpinak, brokuły, pomidory, groszek, czy brukselka). Jego średnia zawartość w żywności to 0,5–3 mg/kg produktu, co oznacza, że żywność nie jest wystarczającym źródłem ALA, gdy chcemy stosować go profilaktycznie czy terapeutycznie. Wówczas dawka kwasu alfa liponowego powinna zostać uzupełniona o odpowiednie suplementy. Na rynku dostępne są dwie postacie kwasu alfa liponowego - ALA (racemat, najbardziej popularny) oraz R-ALA (lepiej przyswajalny, choć trudniej dostępny enancjomer). To one stanowią dobre źródło składnika, zarówno dla wyrównania niedoborów kwasu alfa liponowego, jak i w celach uzupełnienia terapii różnych schorzeń.
Kwas alfa-liponowy to antyoksydant o unikalnych właściwościach, który działa zarówno w środowisku wodnym, jak i olejowym, co czyni go aktywnym niemal we wszystkich strukturach organizmu. Do tego wyróżnia się korzystnym wpływem na procesy metaboliczne, energetyczne, czy regenerację DNA. Warto sięgać po ten składnik zarówno w schorzeniach neurologicznych, kardiologicznych, jak i cukrzycy, dobierając odpowiednią dawkę i konsultując się z lekarzem.
