Laktoferyna jest białkiem występującym w płynach ustrojowych i wydzielinach śluzowych ssaków. Największe stężenie laktoferyny znajduje się w mleku kobiet karmiących, ale spotkać można ją również w łzach, ślinie wielu narządach, osoczu krwi oraz neutrofilach. Znana jest z różnego rodzaju aktywności. Do tej pory w wielu badaniach udowodniono m.in. przeciwbakteryjne działanie laktoferyny, jak również immunoregulacyjne, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne oraz przeciwwirusowe. Przypisuje się jej również korzystne efekty w profilaktyce i zwalczaniu nowotworów. Wiele z mechanizmów jej działania podlega wciąż badaniom. Niezwykle interesującą kwestią jest to, w jaki sposób pojedyncze białko może charakteryzować się tak szerokim wachlarzem aktywności. Kiedy zatem warto sięgać po produkty z laktoferyną i jakie korzystne efekty można uzyskać z ich regularnego stosowania?
Spis treści:
- Czym jest laktoferyna?
- Laktoferyna w mleku matki i jej inne naturalne źródła
- Jak działa laktoferyna?
- Kiedy stosować laktoferynę?
- Laktoferyna w proszku, kapsułkach, czy tabletkach do ssania - Jakie są dostępne formy laktoferyny, ich wady i zalety?
- Jak powinna wyglądać prawidłowa suplementacja laktoferyną?
- Działania niepożądane, przeciwwskazania i środki ostrożności podczas stosowania laktoferyny
- Laktoferyna czy Colostrum - który z preparatów wybrać?
Czym jest laktoferyna?
Laktoferyna (LF, laktoferryna) białko serwatkowe, glikoproteina, należącą do z grupy transferyn. Po raz pierwszy wyodrębniono ją z mleka ponad 80 lat temu, natomiast opisano w 1960 roku. Stąd też wzięła się jej nazwa. "Lac" po łacinie oznacza mleko. Natomiast feryna od łacińskiego "ferrum" – żelazo, ma związek z wysokim powinowactwem białka do żelaza. W organizmie laktoferyna występuje w dwóch formach różniących się wysyceniem żelazem jako:
- holo-laktoferyna - w miejscach wiążących znajdują się skoordynowane jony żelaza,
- apo-laktoferyna - pozbawiona jest jonów żelaza.
Białko to wykazuje bardzo wysokie powinowactwo do jonów Fe3+. Chelacja żelaza przez laktoferynę chroni organizm przed szkodliwym działaniem tego pierwiastka w stanie wolnym i reguluje jego gospodarkę wewnątrz ustrojową. Również inne jony metali mogą zostać przez nią związane, ale tylko po poprzednim usunięciu Fe3+. Niewiele jednak wiadomo na temat biologicznych konsekwencji wiązania innych metali przez laktoferynę.
Laktoferyna w mleku matki i jej inne naturalne źródła
Najwięcej laktoferyny znajduje się w siarze- pierwsze mleko matki może zawierać nawet 7 g/l. Zawartość białka w późniejszych miesiącach laktacji spada jednak nawet 7-krotnie. Również mleko krowie zawiera laktoferynę. Zakresy jej zawartości mieszczą się w przedziale 0,02–0,2 g/l. Mleko kozie i owcze wykazuje nieco wyższą zawartość laktoferyny w porównaniu z krowim, ale jest jej znacznie mniej niż w mleku kobiecym w okresie karmienia piersią.
Laktoferyna dostarczana wraz z mlekiem matki stanowi dla organizmu noworodka kluczową linię obrony przed drobnoustrojami chorobotwórczymi. Natomiast dzieci karmione mlekiem modyfikowanym nie otrzymują aż tak wysokich i dostosowanych do indywidualnego zapotrzebowania dawek laktoferyny.
Błony surowicze i wydzielina błon śluzowych również zawierają laktoferynę. Produkowana jest ona przez komórki epitelialne (nabłonkowe). Białko to znajduje się również w ślinie, łzach, nasieniu, wydzielinie pochwy, płynie maziowym w stawach, a także w niewielkich ilościach w osoczu krwi. U ssaków granulocyty obojętnochłonne (neutrofile) bogate są w laktoferynę. Białko oznacza się również w narządach, tj. nerki, pęcherzyki płciowe, płuca, trzustka, prostata, pęcherzyki nasienne, jelita, wątroba.
Jak działa laktoferyna?
Zasadnicze działanie laktoferyny w organizmie opiera się na wysokim powinowactwie białka do jonów żelaza. To m.in. na tym mechanizmie opera się przeciwbakteryjne działanie laktoferyny. Wychwytując i chelatując żelazo, utrudnia patogenom dostęp do składnika niezbędnego do ich rozwoju i wzrost. Działanie laktoferyny przeciw bakteriom odbywa się również w bardziej bezpośredni sposób. Jeden z końcowych fragmentów białka (N-końcowy) ma silnie dodatni ładunek. Umożliwia to wchodzenie laktoferyny w interakcje ze ścianami komórkowymi bakterii i uszkadzanie ich. Co skutkuje wyciekiem składników wewnątrzkomórkowych i śmiercią bakterii. W podobnym mechanizmie niszczenia ścian komórkowych laktoferyna wykazuje przeciwgrzybiczne działanie. Powszechnie znane jest również przeciwwirusowe działanie laktoferyny. Białko to hamuje replikację niektórych wirusów. Wykazuje zatem korzystny wpływ szczególnie w początkowej fazie zakażenia i hamowaniu postępu infekcji wirusowej. Nic więc dziwnego, że białko to dostarczane wraz z mlekiem matki stanowi dla organizmu noworodka, u którego funkcje odpornościowe dopiero się kształtują, ważną linię obrony przed drobnoustrojami chorobotwórczymi.
Laktoferyna występująca w osoczu krwi prawie w całości pochodzi z neutrofilów. Jej stężenie w osoczu człowieka jest niskie (0,2–0,6 μg/ml). Niemniej jednak w miejscu, gdzie pojawia się stan zapalny może wzrosnąć nawet do 200 μg/ml. Wysoki poziom laktoferyny w danych płynach ustrojowych organizmu może stanowić zatem wskaźnik diagnostyczny. Co ciekawe dzieje się tak tylko w przypadku infekcji bakteryjnych, kiedy to szybką odpowiedź układu immunologicznego gwarantują właśnie neutrofile. Wzrost ilości granulocytów obojętnochłonnych w obrębie stanu zapalnego prowadzi do zwiększonego stężenia laktoferyny. Wszystko dlatego, że komórki układu odpornościowego szybko reagują na obecność patogenów, żyją maksymalnie do 5 dób, po czym ulegają apoptozie (niszczeniu), uwalniając laktoferynę. Co więcej, laktoferyna może wpływać również na samą aktywność i żywotność granulocytów. Białko to wykazuje również aktywność przeciwzapalną, hamując produkcję cytokin prozapalnych i wspierając syntezę składników przeciwzapalnych.
Dużo mówi się o tym, że działanie laktoferyny jest różne w zależności od miejsca występowania białka. Dlatego też jej występowanie w płynach ustrojowych, czy tkankach ma za zadanie pasywną ochronę części układu, w której występuje, jej obmywanie oraz zwalczanie patogenów chorobotwórczych. Dla przykładu obecność laktoferyny w jelitach wspiera równowagę mikroflory jelitowej, promując wzrost pożytecznych bakterii, chroni nabłonek jelit i wspiera jego regenerację, jak i zmniejsza przepuszczalność.
Szeroki pośredni i bezpośredni wpływ na mechanizmy odpornościowe sprawiają, że immunomodulujące działanie laktoferyny jest szeroko wykorzystywane zarówno w profilaktyce, jak i uzupełnieniu leczenia wielu schorzeń. Można dopatrywać się w tym białku wielu biotechnologicznych, czy też medycznych rozwiązań, które pozwolą zmniejszyć czynniki ryzyka zakażeń w protetyce lub implantologii.
Kiedy stosować laktoferynę?
Laktoferyna wykazuje pozytywne działanie w wielu obszarach, co ma związek chociażby z jej właściwościami immunostymulującymi i przeciwzapalnymi. Dlatego też preparaty z laktoferyną są tak popularne na rynku. Składnik ten można spotkać w wielu suplementach diety, jak i w żywności. Kiedy stosowanie preparatu laktoferyna może być rekomendowane?
Laktoferyna w leczeniu infekcji bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych
Na różnego rodzaju infekcje bakteryjne laktoferyna sprawdza się ze względu na jej zdolność do zwalczania bakterii w wielu mechanizmach. Mowa tutaj o:
- Wychwycie i wiązaniu wolnego żelaza w organizmie i zmniejszaniu tym samym dostępność pierwiastka dla bakterii (aktywność bakteriostatyczna),
- Wiązaniu N-końcowej część białka do ściany komórkowej bakterii, co powoduje ich niszczenie i wyciek zawartości (aktywność przeciwbakteryjna),
- Aktywacji neutrofili i makrofagów – komórki odpornościowe, które pochłaniają bakterie,
- Obniżeniu zdolności adhezji komórek bakteryjnych do tkanek,
- Zwiększeniu ruchliwość bakterii, co utrudnia tworzenie biofilmu, czyli rozbudowanej kolonii, która izoluje ją od działania antybiotyków i chemioterapeutyków.
Laktoferyna może stanowić uzupełnienie leczenia infekcji bakteryjnych, szczególnie w przypadku lekoopornych przypadków. W związku z tym specjaliści wiążą duże nadzieje z wykorzystaniem białka w implantologii, gdzie prewencyjna antybiotykoterapia nie zawsze jest skuteczna ze względu na wykształcenie przez bakterie mechanizmów opornościowych. Co więcej, laktoferyna uszkadzając ściany komórek bakteryjnych, zwiększa penetrację antybiotyków do ich wnętrza, zwiększając tym samym skuteczność farmakoterapii. Białko to może być wykorzystane również we wspomaganiu leczenia infekcji jelitowych o podłożu bakteryjnym, w celu łagodzenia objawów i skracania czasu ich trwania, jak i w biegunce podróżnych związanej z wyjazdem do egzotycznych krajów. Preparaty z laktoferyną mogą być stosowane również w stomatologii, ponieważ hamują rozwój drobnoustrojów odpowiedzialnych za powstawanie próchnicy, czy jako uzupełnienie diety w przypadku dorosłych i dzieci zmagających się z nawracającymi infekcjami dróg oddechowych i moczowych.
Równie dobrze sprawdza się laktoferyna w leczeniu infekcji wirusowych, jako uzupełnienie terapii objawowej, ale nie tylko. Wspiera ona układ immunologiczny w walce z patogenem, jak i wykazuje przeciwwirusowe działanie wobec RNA i DNA wirusów. Za taką aktywność białka odpowiedzialne są m.in. takie mechanizmy jak:
- Blokada wnikania patogenu do komórek organizmu gospodarza,
- Przyłączanie się do otoczki wirusa i jego "unieszkodliwianie", a także utrudnianie interakcji z komórką; taką aktywność opisano m.in. w przypadku HIV, wirusa opryszczki, czy WZW typu C (stąd doniesienia na temat- laktoferyna w leczeniu chorób wątroby jako potencjalne rozwiązanie),
- Hamowanie replikacji wirusowego materiału genetycznego,
- Stymulacja odpowiedzi układu odpornościowego skierowanej do walki z wirusami, tj. wzrost produkcji interferonu, pobudzenie komórek żernych (NK) oraz makrofagów, zwiększenie wydzielania przeciwciał IgA w jelitach i drogach oddechowych,
- Przeciwzapalne działanie, poprzez hamowanie produkcji cytokin prozapalnych i stymulację wytwarzania tych przeciwzapalnych.
Mając na uwadze szeroką aktywność przeciwwirusową, stosowanie suplementów laktoferyny sprawdzi się w przypadku profilaktyki i zapobiegania infekcjom wirusowym, ponieważ regularna suplementacja laktoferyny wzmacnia barierę śluzówkową (jelita, drogi oddechowe) – pierwszą linię kontaktu z wirusami. Co więcej, białko to wspomaga leczenie infekcji wirusowych, skraca czas trwania choroby i łagodzi objawy. Może zatem zmniejszać częstość i intensywność infekcji sezonowych.
Laktoferyna w leczeniu infekcji grzybiczych także może stanowić uzupełnienie terapii. Białko chelatuje żelazo, stanowiące pożywkę dla grzybów, uszkadza ich ścianę komórkową i ogranicza adhezję do błon śluzowych i powierzchni sztucznych. Dodatkowo wykazuje synergizm z lekami przeciwgrzybiczymi i może zwiększać skuteczność ich działania, a także pobudza mechanizmy układu odpornościowego odpowiedzialne za zwalczanie tego typu patogenów oraz zwiększa produkcję przeciwciał klasy IgA, co pozwala lokalnie chronić przed zakażeniami grzybiczymi. Podobne mechanizmy odpowiadają za kwestie - laktoferyna w leczeniu chorób pasożytniczych. Dla przykładu białko to może ograniczyć kolonizację jelit i łagodzić objawy choroby w przebiegu lambliozy (Giardia lamblia), pełzakowicy (Entamoeba histolytica), a także wspierać terapię standardową w przypadku rzęsistkowicy i ograniczać rozwój malarii.
Jak laktoferyna wpływa na układ odpornościowy?
Laktoferyna bardzo szeroko wpływa na układ odpornościowy. Przypisuje się jej immunomodulujące działanie, czyli wpływ na równoważnie mechanizmów związanych z ochroną organizmu przed patogenami, jak i odpowiedzią na działanie czynników zewnętrznych, czy wewnątrzustrojowych. Bez wątpienia laktoferyna uznawana jest za składnik wspierający odporność u dzieci i dorosłych. Zmniejsza częstość i intensywność infekcji sezonowych. U dzieci karmionych mlekiem matki (bogatym w laktoferynę) obserwuje się niższą podatność na infekcje wirusowe. Laktoferyna pomaga osobom z osłabioną odpornością (np. pacjentom w trakcie chemioterapii, seniorom, osobom w zaawansowanym stadium zakażenia HIV- laktoferyna w leczeniu AIDS) i może być elementem wspierającym naturalne mechanizmy obronne. Dodatkowo, jako czynnik zwalczający przyczynę zakażenia, nieoceniona jest laktoferyna w leczeniu chorób grzybiczych, bakteryjnych, wirusowych, czy pasożytniczych.
Wpływ laktoferyny na układ odpornościowy ma również znaczenie we wspomaganiu leczenia chorób autoimmunologicznych. W ich przebiegu dochodzi do zaburzenia tolerancji immunologicznej, a co tym idzie limfocyty i przeciwciała zaczynają atakować zdrowe tkanki organizmu, powstaje przewlekły stan zapalny i uszkodzenia narządów. Laktoferyna w leczeniu chorób autoimmunologicznych sprawdza się, ze względu na swoją aktywność przeciwzapalną, działanie antyoksydacyjne, ograniczenie tworzenia autoprzeciwciał oraz wzmacnianie bariery jelitowej i przywracanie jej równowagi. Dlatego też potencjalne zastosowanie może mieć laktoferyna w leczeniu SM (stwardnienia rozsianego), reumatoidalnego zapalenia stawów, tocznia układowego, cukrzycy typu 1, a także choroby Leśniowskiego-Crohna, czy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego.
Laktoferyna w leczeniu chorób nowotworowych - wspomaganie terapii onkologicznej
Jak pokazują badania zarówno w modelach in vitro, jak i in vivo, laktoferyna wołowa wywiera działanie cytotoksyczne na komórki nowotworowe w przebiegu czerniaka, czy raka okrężnicy, a także hamuje namnażanie się komórek raka płuc. Przeciwnowotworowe działanie laktoferyny opiera się również na graniczeniu procesu angiogenezy, co spowalnia wzrost guza, jak również blokuje możliwość tworzenia przerzutów. Laktoferyna zmniejsza rozwój guza, ale też aktywuje układ odpornościowy do selektywnej walki ze zmianą nowotworową. Stymuluje białe krwinki do produkcji cytokin takich jak interferon gamma (INF-γ) czy czynnik martwicy nowotworów alfa (TNF-α). Ten pierwszy aktywuje komórki NK i makrofagi oraz usprawnia działanie limfocytów T. Z kolei ten drugi stymuluje fagocytozę i wykazuje bezpośrednie działanie cytotoksyczne względem komórek rakowych. Dlatego też białko to sprawdzi się jako uzupełnienie leczenia onkologicznego, co jednak zawsze warto skonsultować z lekarzem, jak i w profilaktyce przeciwnowotworowej.
Laktoferyna w leczeniu chorób skóry, w tym trądziku
Działanie laktoferyny przeciw bakteriom, antyoksydacyjne, przeciwzapalne i wspieranie mikrobiomu skóry sprawiają, że można ją wykorzystywać w terapii przeciwtrądzikowej. Sprawdzi się ona również w łagodzeniu dolegliwości związanych z innymi chorobami skóry, tj. atopowe zapalenie skóry, łuszczyca (choroba o podłożu autoimmunologicznym). Można po nią sięgać także wtedy kiedy potrzebne jest wsparcie dla gojenia ran, blizn, czy przebarwień. Laktoferyna wykazuje działanie na skórę kiedy jest stosowana zewnętrznie, dlatego można spotkać ją jako składnik różnego rodzaju kosmetyków, dermokosmetyków, czy wyrobów medycznych, np. Keladerm.
Laktoferyna w leczeniu anemii z niedoboru żelaz
Bez wątpienia laktoferyna korzystnie wpływa na wchłanianie żelaza. W jelicie cienkim ułatwia dostarczanie żelaza do enterocytów i jego bezpieczny transport do krwi. Wszystko ze względu na wysokie powinowactwo białka do jonów żelaza Fe3+ i zdolności laktoferyny do ich wiązania nawet w niekorzystnych warunkach środowiskowych, tj. wysoki poziom hepcydyny (hormon produkowany przez wątrobę w odpowiedzi na stan zapalny, który blokuje uwalnianie żelaza z zapasów i wchłanianie w jelicie). Ponadto holo-laktoferyna odpowiada za transport żelaza w organizmie, a także ochronę przed utlenieniem pierwiastka i powstawaniem wolnych rodników. Ze względu na te właściwości białka coraz częściej spotykana jest laktoferyna w suplementach żelaza na poprawę parametrów krwi. Nie tylko ułatwia wchłanianie żelaza, ale również jego wbudowywanie w hemoglobinę i zmniejsza działania niepożądane związane ze stosowaniem preparatu żelazowego, tj. zaparcia, czy nudności. Poprawia ich tolerancję. Przede wszystkim takie połączenia można spotkać w suplementach na anemię dla kobiet w ciąży i dzieci. Należy jednak pamiętać, że ich zażywanie powinno być poprzedzone wykonaniem odpowiednich badań oraz konsultacją lekarską. Niemniej jednak korzyści stosowania laktoferyny w przebiegu niedoboru żelaza są widoczne, szczególnie gdy tradycyjne preparaty z żelazem są mało skuteczne. Sięganie po produkty złożone zawierające laktoferynę może zwiększać stężenie hemoglobiny (Hb), poprawiać hematokryt (Ht), podnieść poziom ferrytyny (magazyn żelaza), zwiększać liczbę i objętość erytrocytów (RBC, MCV), a także zmniejszać parametry stanu zapalnego (CRP, IL-6).
Laktoferyna w leczeniu chorób neurologicznych
Jak pokazują badania, w agregatach β-amyloidu powstałego w różnych obszarach mózgu w przebiegu choroby Alzheimera, jak i α-synukleiny w chorobie Parkinsona, występują wysokie stężenia niektórych metali, w tym żelaza. Co za tym idzie, mogą one przyspieszać formowanie się złogów białkowych w mózgu, stanowią one także źródło reaktywnych form tlenu i mogą wpływać na procesy biochemiczne prowadzące do neurodegeneracji. Stąd też laktoferyna w leczeniu choroby Alzheimera i Parkinsona może mieć swoje potencjalne zastosowanie. Znaczenie ma tutaj zasadnicze działanie laktoferyny polegające na wysokim powinowactwie białka do jonów żelaza. Wiąże i bezpiecznie transportuje żelazo, chroni neurony przed toksycznym nagromadzeniem wolnego Fe3+, a także wspiera równowagę między dostępnością a toksycznością pierwiastka. Nie bez znaczenia jest również laktoferyna w leczeniu chorób neurologicznych obejmujących inne obszary układu nerwowego, tj. stwardnienie rozsiane, udar i niedokrwienie mózgu, czy autyzm i ADHD. W łagodzeniu objawów tego typu schorzeń znaczenie ma nie tylko działanie laktoferyny na reaktywne formy tlenu, czy wysokie powinowactwo do jonów żelaza, ale również działanie przeciwzapalne, czy korzystny wpływ na mikrobiom jelit, którego zaburzenia mogą wpływać na funkcje mózgu i rozwój chorób neurologicznych. Pojawiają się również doniesienia, że laktoferyna może wspierać proliferację i różnicowanie neuronów, a także zwiększać plastyczność mózgu i wspomagać procesy uczenia się i pamięci.
Biorąc pod uwagę podobne mechanizmy działania i wpływ laktoferyny na układ nerwowy poszukuje się również innych jej zastosowań w obszarach neurologii i psychiatrii. Laktoferyna w leczeniu chorób psychicznych, jako uzupełnienie terapii również może mieć swoje potencjalne zastosowanie. Mowa tutaj o takich schorzeniach jak: depresja, schizofrenia, choroba afektywna dwubiegunowa, czy zaburzenia lękowe.
Wirusowe zapalenie wątroby typu C i inne schorzenia przewodu pokarmowego, kiedy warto stosować preparat z laktoferyną
Powszechnie wykorzystywana jest laktoferyna w leczeniu chorób wirusowych. Dlatego też wiele jej mechanizmów działania ma znaczenie jeśli chodzi o wsparcie terapii wirusowego zapalenia wątroby typu C. Laktoferyna wiąże się z glikoproteinami powierzchniowymi wirusa i z receptorami komórek wątrobowych, blokując wnikanie wirusa do hepatocytów. Dodatkowo hamuje jego replikację. Należy pamiętać także, że laktoferyna wykazuje właściwości immunomodulujące. Wzmacnia odpowiedź przeciwwirusową poprzez aktywację limfocytów NK i cytotoksycznych T, a także zwiększa produkcję interferonu-γ, który jest naturalnym „hamulcem” replikacji wirusów. Laktoferyna działa ochronnie na komórki wątrobowe, redukując stres oksydacyjny związany z samą infekcją, a także ogranicza stan zapalny, który przyczynia się do włóknienia narządu i rozwoju jego marskości. Dlatego też tabletki zawierające laktoferynę mogą być stosowane jako wsparcie leczenia przeciwwirusowego, szczególnie u pacjentów, którzy nie kwalifikują się do farmakoterapii. Suplementacja laktoferyną (zwłaszcza bydlęcą, rekombinowaną i częściowo hydrolizowaną) może powodować obniżenie wiremii oraz poprawę parametrów wątrobowych (ALT, AST).
Jeśli chodzi o wykorzystanie laktoferyny w innych schorzeniach przewodu pokarmowego, to sprawdzi się ona w przypadku:
- Biegunek wirusowych i bakteryjnych- hamuje wzrost patogenów, zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio ograniczając ich dostępność do żelaza, wspomaga regenerację jelit oraz wspiera rozwój korzystnej mikroflory bakteryjnej,
- Nieswoistych chorób zapalnych jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego)- redukuje stan zapalny, wspiera barierę jelitową, może stanowić uzupełnienie terapii immunosupresyjnej, stosowanej w przypadku tego typu schorzeń,
- Zespołu jelita drażliwego (IBS)- stabilizuje mikrobiom, zmniejsza stany zapalne o niskim nasileniu i łagodzi objawy (biegunki, wzdęcia, bóle brzucha),
- Zakażeń H. pylori i choroby wrzodowej - utrudnia adhezję bakterii do błony śluzowej żołądka, dodatek laktoferyny do klasycznej terapii eradykacyjnej (antybiotyki + IPP) zwiększał skuteczność leczenia i zmniejszał działania niepożądane (np. biegunki poantybiotykowej).
Schorzenia układu pokarmowego mogą skutkować zaburzeniami wchłaniania żelaza, a także innych ważnych składników odżywczych. W ich przebiegu warto zatem uzupełnić dietę o składnik, który będzie działał przeciwzapalnie, normalizował florę bakteryjną, ale również wspierał wchłanianie ważnych dla zdrowia, funkcjonowania i rozwoju organizmu substancji.
Suplementacja preparatem laktoferyna a wpływ na mikroflorę jelit
Jak już wspomniano laktoferyna w leczeniu infekcji bakteryjnych stosowana jest chociażby ze względu na hamowanie namnażania patogenów poprzez ograniczanie dostępu do jonów żelaza, jak i ich bezpośrednie niszczenie. Okazuje się jednak, że nie szkodzi bakteriom probiotycznym, a mało tego działa prebiotycznie, stymulując ich wzrost. To właśnie dlatego mikrobiota dzieci karmionych mlekiem matki (bogatym w LF) rozwija się prawidłowo i ma przewagę bakterii korzystnych (m.in. Lactobacillus i Bifidobacterium). Laktoferyna redukuje stan zapalny, zmniejsza uszkodzenia jelit, łagodzi podrażnienia, a także niweluje endotoksyny bakteryjne. Co więcej, wykazuje synergię z probiotykami, usuwa bakterie patogenne, robiąc „miejsce” dla tych korzystnych, wspiera kolonizację Lactobacillus i Bifidobacterium, a także poprawia przeżywalność probiotyków w przewodzie pokarmowym. Nic więc dziwnego, że na rynku pojawiają się preparaty zawierające laktoferynę i szczepy probiotyczne, np. Asecurin kapsułki (2,5 mld CFU Lactobacillus rhamnosus GG, 2,5 mld CFU Lactobacillus reuteri, 10 mg laktoferyny, 200 mg inuliny).
Czy okres ciąży to dobry czas na suplement diety zawierający laktoferynę?
Laktoferyna jako bezpieczny i naturalny składnik może być stosowana przez kobiety w ciąży oraz matki karmiące. Nic więc dziwnego, że znaczna ilość suplementów diety rekomendowanych dla pań w tych szczególnych okresach zawiera substancję laktoferyna. Przykładem są preparaty marki Prenatal. Dodatek tego szczególnego białka ma związek z poprawą wchłaniania i wykorzystania żelaza w organizmie, również tego przyjmowanego z pożywieniem. Szczególnie w II i III trymestrze zapotrzebowanie na ten pierwiastek znacznie wzrasta, co ma związek z rozwojem dziecka oraz zapewnieniem warunków dla prawidłowego przebiegu ciąży. Nawet 50% ciężarnych może mieć problem z niedoborem żelaza, jeśli wyniki badań wskazują na niedokrwistość, zwykle ginekolog ordynuje przyszłej mamie preparat z żelazem. Nie jest on jednak dobrze tolerowany, często powoduje zaparcia, nudności, czy bóle brzucha. Jego połączenie z laktoferyną skuteczniej poprawia właściwości krwi i znosi objawy anemii.
Sięgając po laktoferynę w ciąży, można osiągnąć również wiele innych korzyści. Białko to wspiera odporność organizmu przyszłej mamy, która fizjologicznie ulega osłabieniu i zmniejsza podatność na infekcje. Co więcej, normalizuje mikrobiotę jelitową, a stosowana dopochwowo działa również miejscowo przeciwdrobnoustrojowo. Niweluje stan zapalny i działa immunomodulująco, ogranicza ryzyko zachorowalności na zakażenia dróg rodnych, jak i moczowych.
Laktoferyna w produktach dla niemowląt i korzyści stosowania laktoferyny dla rozwoju organizmu dziecka
Jak już wspomniano, największe stężenie laktoferyny znajduje się w mleku matki. Jej największe ilości zawierają pierwsze porcje mleka matki produkowane przez gruczoły mleczne zaraz po porodzie (siara). Białko to ułatwia przyswajanie wielu składników odżywczych, w tym żelaza przez organizm niemowlęcia. Głównie z tego względu biodostępność żelaza z ludzkiego mleka wynosi nawet 50%, a z mleka krowiego- 5%. Laktoferyna stanowi składnik mleka modyfikowanego dla niemowląt. W ich produkcji wykorzystuje się laktoferynę bydlęcą (bLF) ze względu na podobieństwo strukturalnie i funkcjonalnie do ludzkiej. Jest to ważne w diecie maluchów aktywne białko mleka i jeśli maluch karmiony jest mieszanką mlekozastępczą, warto je uzupełniać. Dlaczego?
- Wzmacnia odporność- co jest szczególnie ważne w kontekście kształtowania się wielu mechanizmów układu immunologicznego u noworodka i niemowlęcia, hamuje rozwój patogenów chorobotwórczych oraz wspiera produkcję przeciwciał,
- Wspiera zdrowie małego brzuszka- stanowi naturalny prebiotyk, hamuje rozwój chorobotwórczych bakterii odpowiedzialnych za biegunki i inne dysfunkcje w obrębie przewodu pokarmowego,
- Laktoferyna wspomaga rozwój mózgu i układu nerwowego dziecka- działa neuroprotekcyjnie, ale także reguluje metabolizm żelaza, co jest ważnym aspektem dla kształtowania się układu nerwowego i procesów mielinizacji,
- Zwiększa biodostępność żelaza i zapobiega anemii,
- Chroni organizm dziecka przed rozwojem stanu zapalnego, co redukuje ryzyko alergii pokarmowych, nietolerancji, czy atopii w przyszłości,
- Chroni wcześniaki szczególnie narażone na ryzyko wystąpienia sepsy oraz martwiczego zapalenia jelit, a wszystko przez swoje działanie przeciwbakteryjne, immunomodulacyjne i ochronne dla nabłonka jelitowego.
Laktoferyna w proszku, kapsułkach, czy tabletkach do ssania - Jakie są dostępne formy laktoferyny, ich wady i zalety?
Laktoferyna może być określana jako białko multipotencjalne. Jej szerokie spektrum aktywności wewnątrzustrojowej sprawia, że może być wykorzystywana w wielu dziedzinach medycyny. Sprawdzi się zarówno w przypadku anemii wynikającej z niedoboru żelaza, jak i w przebiegu i profilaktyce infekcji bakteryjnych, wirusowych, grzybiczych i pasożytniczych. W przebiegu chorób skórnych, schorzeń autoimmunologicznych, zapalnych, dysfunkcji przewodu pokarmowego, a także jako wsparcie w schorzeniach neurologicznych i psychicznych. Nic więc dziwnego, że laktoferyna stanowi składnik wielu suplementów diety, które dostępne są w różnych postaciach, dostosowanych do potrzeb niemal wszystkich grup wiekowych. Najbardziej popularną formą są kapsułki twarde oraz saszetki. Pojedyncza dawka tego typu produktu z laktoferyną wynosi zwykle 100 mg. Zawartość saszetki, podobnie jak kapsułki można rozpuścić w letniej wodzie lub innym płynie, bądź spożyć bezpośrednio. Laktoferyna w kapsułkach może też zostać połknięta bezpośrednio. Popularną postacią dla młodszych dzieci są krople doustne z laktoferyną, a dla starszych laktoferyna w tabletkach do ssania, np. Laktistim. Białko to występuje również w preparatach do miejscowego zastosowania. Przykładem mogą być krople do oczu Somilux, które warto stosować gdy narząd wzroku narażony jest na działanie szkodliwych czynników drażniących, tj. pyły, drobnoustroje chorobotwórcze lub po długotrwałym wysiłku, np. pracy przed komputerem. Natomiast przykładem dopochwowego preparatu zawierającego laktoferynę są globulki Ferivag, które można stosować w profilaktyce i leczeniu infekcji intymnych. Laktoferyna występuje również w formie kremów wspomagających gojenie zmian skórnych. Na rynku dostępna jest także laktoferyna w sprayach do nosa łączona wraz z innymi składnikami wspomagającymi nawilżenie i regenerację śluzówki, a także działającymi przeciwdrobnoustrojowo, np. GripSTOP. Zdecydowanie mniej popularną formą jest natomiast laktoferyna w gumach do żucia. Obecnie nie ma dostępnego preparatu w takiej postaci.
Wybierając suplement, należy również zwrócić uwagę, czy laktoferyna stanowi jedyny składnik preparatu, czy jest częścią rozbudowanej kompozycji. Co również warunkuje jej zawartość w pojedynczej dawce. W preparatach jednoskładnikowych zwykle będzie ona wyższa, podobnie jak w suplementach wspomagających odporność, zwykle 100 mg. Jako dodatek do witamin dla kobiet w ciąży, czy suplementów żelaza, zwykle 10-20 mg.
Jak powinna wyglądać prawidłowa suplementacja laktoferyną?
Każdy preparat z laktoferyną powinien być stosowany zgodnie z zaleceniami producenta. Dużo zależy od jego przeznaczenia oraz zawartych w produkcie dodatkowych składników. Dawkowanie laktoferyny doustnej w przypadku osób dorosłych zwykle wynosi 100 -400 mg na dobę. Dla dzieci jest to zazwyczaj 100 - 200 mg. Większe dawki są zalecane w trakcie infekcji, niższe zaś w profilaktyce. Kapsułka z laktoferyną może zostać połknięta w całości, w przypadku dzieci oraz osób mających problem z połykaniem proszek można wysypać i rozpuścić w jogurcie, serku lub wodzie w temperaturze pokojowej. Saszetki należy rozpuścić w podobny sposób i spożyć bezpośrednio po przygotowaniu.
Laktoferyna saszetki, kapsułki, tabletki do ssania, czy krople doustne to preparaty, które można stosować na czczo lub między posiłkami. Dla osób równocześnie suplementujących żelazo dawkowanie preparatu laktoferyna powinno być oddzielone w czasie, tzn. jeden preparat należy stosować rano, drugi wieczorem.
Zwykle produkty z laktoferyną stosuje się przez okres kilku tygodni, w sezonie infekcyjnym, kiedy ryzyko zachorowania jest największe. Osoby z niskim poziomem żelaza powinny sięgać po nią aż do poprawy parametrów krwi, wówczas okres stosowania laktoferyny może wynosić nawet 12. tygodni. Długotrwała suplementacja zawsze powinna zostać skonsultowana z lekarzem.
Działania niepożądane, przeciwwskazania i środki ostrożności podczas stosowania laktoferyny
Bezpieczeństwo stosowania laktoferyny jest niezwykle wysokie. To składnik przeznaczony dla kobiet w ciąży, niemowląt, dobrze tolerowany. W końcu występuje naturalnie w mleku ludzkim, jak i wielu ssaków, stanowi również dodatek do mleka modyfikowanego, ponieważ laktoferyna wspomaga rozwój maluszka i wspiera jego odporność od pierwszych dni życia, a nawet w okresie prenatalnym. Występuje również w produktach spożywczych, m.in. laktoferyna w fermentowanym nabiale i mleku jest powszechnie spotykana.
Bardzo rzadko zdarzają się działania niepożądane po zastosowaniu laktoferyny. Zwykle są to łagodne dysfunkcje ze strony przewodu pokarmowego, tj. wzdęcia, biegunki, czy dyskomfort żołądkowy. Ze względu na to, że laktoferyna stanowi białko mleka krowiego, i właśnie taka najczęściej wykorzystywana jest w suplementach, osoby z alergią czy nietolerancją na te składniki powinny zachować ostrożność. Może ona wywołać reakcję alergiczną mimo technologicznego oczyszczenia, która zwykle objawia się wysypką i świądem.
Ze względu na swoją aktywność immunomodulującą stosowanie preparatu laktoferyna powinno zostać skonsultowane z lekarzem w przypadku pacjentów poddanych immunoterapii.
Laktoferyna czy Colostrum - który z preparatów wybrać?
Laktoferyna – pojedyncze białko serwatkowe, naturalnie obecne w mleku matki, siarze, ślinie i innych wydzielinach. Najlepiej poznana pod kątem działania immunomodulującego, przeciwdrobnoustrojowego i wspierającego wchłanianie żelaza. Natomiast colostrum znane też jako siara bydlęca to pierwszy pokarm krowy po porodzie, bardzo bogaty w bioaktywne składniki: immunoglobuliny- gotowe przeciwciała (IgG, IgA), laktoferynę, lizozym, cytokiny, czynniki wzrostu, laktoalbuminy. To pakiet startowy zapewniający wsparcie nie tylko układu odpornościowego, ale całego organizmu.
Dowiedz się więcej na temat colostrum. Przeczytaj artykuł: Colostrum- co to jest? Działanie, wskazania, efekty.
Oba produkty są bardzo cennymi suplementami wspierającymi odporność. Który zatem wybrać? Dużo zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta. Laktoferyna będzie lepszym wyborem w przypadku wsparcia leczenia niedokrwistości z niedoboru żelaza, infekcji wirusowych, bakteryjnych, pasożytniczych, grzybiczych, jak również w przypadku anemii u ciężarnych. Z kolei colostrum, które zawiera w swoim składzie m.in. laktoferynę, pozwoli ogólnie wzmocnić odporność, zregenerować organizm, odbudować mikroflorę jelit, będzie stanowiło bardziej kompleksowe wsparcie. Oba produkty mogą się uzupełniać. Należy jednak zwrócić uwagę, że dobrej jakości colostrum będzie droższe niż laktoferyna.
Laktoferyna to niezwykłe białko o właściwościach immunomodulujących i regulujących wchłanianie, transport oraz uwalnianie żelaza. Znane jako składnik wspierający odporność sprawdzi się zarówno we wspomaganiu leczenia wielu schorzeń, jak i w profilaktyce. Wiele jeszcze obszarów, jak laktoferyna w leczeniu chorób metabolicznych, czy kardiologicznych wciąż podlega badaniom, a ich zakończenie pozwoli na jeszcze szersze wykorzystanie białka. Jako produkt bezpieczny i dobrze tolerowany preparaty z laktoferyną na odporność mogą stanowić dobre uzupełnienie diety dla dzieci i dorosłych w sezonie infekcyjnym.
